Porozumienie wychowawcze jako forma ustalenia sposobu kontaktów z dziećmi po rozwodzie.
Rozwód to nie tylko trudne i stresujące przeżycie dla małżonków, lecz także dla ich dzieci. W tych trudnych okolicznościach, bardzo ważne jest by rodzice potrafili wypracować porozumienie w zakresie tego, jak będą wyglądały kontakty, władza rodzicielska i opieka nad dziećmi po rozwodzie. Nie zawsze jednak jest to możliwe. Skonfliktowani, zranieni, a często i skłóceni ze sobą małżonkowie nie potrafią wypracować ustaleń w tym zakresie.
Porozumienie wychowawcze lepsze od wyroku
Tymczasem, w sytuacjach, gdy emocje małżonków biorą górę i nie są oni w stanie wspólnie stworzyć porozumienia, o wszystkim decyduje sąd w wyroku rozwodowym, kierując się przede wszystkim dobrem dzieci. Często, gdy małżonkowie posiadają małe dzieci, konieczne jest uzyskanie opinii psychologicznej Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (dawniej Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno Konsultacyjnego). Wydanie takiej opinii poprzedzone jest rozmową psychologa z każdym z rodziców oraz z dziećmi. Biegli badają i oceniają więzi rodzinne, wzajemne relacje, predyspozycje, charaktery. Wiąże się to nie tylko z dodatkowym stresem całej rodziny, lecz również zwiększeniem kosztów procesu. Dlatego warto podjąć trud i spróbować porozumieć się w kwestiach wychowawczych dla dobra dzieci. Ważne jest nie tylko wypracowanie i przedstawienie sądowi porozumienia. Ważne jest także, by rozwiedzeni małżonkowie potrafili później współdziałać w sprawach dzieci oraz przestrzegać wzajemnych ustaleń spisanych w porozumieniu.
Porozumienie wychowawcze – co w nim zapisać?
Przepisy prawa nie regulują, co dokładnie powinno zawierać porozumienie oraz jak bardzo powinno ono być szczegółowe. Najczęściej jednak małżonkowie określają w nim takie kwestie jak częstotliwość kontaktów dziecka z rodzicem, przy którym dziecko nie pozostaje (dni tygodnia, weekendy, święta, ferie, wakacje, ważne dni takie jak urodziny, zakończenie roku szkolnego itp.), wpływ drugiego rodzica na ważne sprawy dotyczące dziecka tj. wybór szkoły i formy edukacji, formy leczenia i innych kwestii zdrowotnych, sposobu spędzania wolnego czasu, odpoczynku, zarządzania majątkiem dziecka.
Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by porozumienie wychowawcze zawierało także postanowienia w zakresie innych spraw związanych z władzą rodzicielską i opieką nad dziećmi, jak również by odnosiło się do kwestii alimentacyjnych. W porozumieniu można wpisać, że ponad przyjętą lub zasądzoną kwotę alimentów, wszelkie inne koszty związane z utrzymaniem i wychowaniem dzieci (np. koszty prywatnego leczenia, wakacji, kursów edukacyjnych, nieprzewidzianych większych wydatków) rodzice będę ponosić po połowie albo w całości lub w innej części będzie je ponosił jeden z rodziców. W porozumieniu małżonkowie mogą porozumieć się odnośnie wszystkich spraw objętych ich obowiązkami oraz uprawnieniami wynikającymi z przysługującej im władzy rodzicielskiej. Im więcej bowiem sytuacji i spraw zostanie w porozumieniu przewidzianych i uregulowanych, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu pomiędzy rodzicami z tego powodu w przyszłości.
Porozumienie wychowawcze będzie bardzo dobrym sposobem uregulowania kontaktów z dzieckiem rodzica, który np. mieszka za granicą, w innym mieście lub też ma nieregularny tryb pracy, pracuje na zmiany. W porozumieniu bowiem można zapisać alternatywy spotkań, sposób ich ustalania i odwoływania. Należy jednak pamiętać, że podpisane i złożone do akt sądowych porozumienie, choć nie ma formy wyroku, musi być przez strony przestrzegane.
Opieka naprzemienna w porozumieniu wychowawczym
Warto dodać, że jakkolwiek opieka naprzemienna coraz częściej pojawia się w polskich realiach, to jednak w praktyce sądowej, można ją osiągnąć przede wszystkich poprzez złożenie sądowi takiego porozumienia. Jego brak właściwie uniemożliwia przyjęcie opieki naprzemiennej.
Najważniejsze dobro dziecka
W większości przypadków, sąd nie ingeruje w treść wypracowanego przez rodziców porozumienia. Już samo jego złożenie jest dla sądu dowodem, że małżonkowie są w stanie działać dla dobra dziecka. Jeżeli porozumienie jest zgodne z dobrem dziecka, to sąd ma obowiązek je uwzględnić. Należy wiedzieć, że zasadą jest nierozdzielanie rodzeństwa. Powinno ono bowiem wychowywać się wspólnie. Wyjątek od tej zasady może być podyktowany wyłącznie dobrem dziecka.
Porozumienie wychowawcze ma ułatwić rodzicom uregulowanie sytuacji porozwodowej. Ma ich zachęcić do rozważenia sposobów dalszego postępowania dotyczącego wychowania dziecka oraz zastanowienia się nad zakresem swoich praw i obowiązków.
Przepisy prawa nie wymagają dla sporządzenia porozumienia szczególnej formy. Dlatego też dopuszczalne jest przedstawienie go także w formie ustnej i wpisanie do protokołu. W praktyce sądowej dopuszcza się także – w drodze wyjątku i przy nieskomplikowanym stanie faktycznym – wypracowanie porozumienia przy pomocy sądu na rozprawie i zapisanie go w protokole. Niezależnie od wszystkiego, pamiętajmy jednak, że prawo rodziców do kontaktów z dzieckiem (i odwrotnie) jest niezależne od władzy rodzicielskiej. Ponadto, jest to nie tylko prawo, lecz także obowiązek.
