Czy jest możliwa rozdzielność majątkowa z datą wsteczną?
Małżeńskie ustroje majątkowe
Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, z mocy samego prawa, pomiędzy małżonkami powstaje wspólnota majątkowa. Wyjątek, stanowią sytuacje, gdy przyszli małżonkowie jeszcze przed ślubem zdecydują, że będzie ich łączył inny ustrój. Wspólnota majątkowa wygasa z chwilą prawomocnego orzeczenia rozwodu lub separacji. Wspólnota majątkowa wygasa również w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Pamiętajmy, że małżonkowie mogą już w trakcie trwania małżeństwa zmienić łączący je ustrój majątkowy. Najczęściej czynią to sporządzając stosowny akt notarialny (ustanowienia rozdzielności majątkowej, ustanowienia wspólnoty majątkowej, rozszerzenia wspólnoty majątkowej o określone składniki). W takich sytuacjach, od dnia sporządzenia aktu notarialnego, małżonków obowiązuje nowy ustrój.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną a ważne powody
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną możliwe jest tylko przez sąd. Zgodnie z przepisami prawa (art. 52 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd. Nie musi mieć to związku z rozwodem małżonków. Jednak w składanym pozwie, strona powodowa musi uzasadnić, z jakiego powodu żąda ustanowienia rozdzielności majątkowej w trakcie trwania małżeństwa oraz jakie powody przemawiają za tym, by sąd przyjął inną datę jej powstania, niż dzień wytoczenia powództwa czy też wydania wyroku. Przez ważne powody rozumie się takie okoliczności, które sprawiają, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny (np. trwonienie przez jednego z małżonków zarobków stanowiących wspólny dorobek), a nawet prowadzi do sytuacji sprzecznej z zasadami prawa rodzinnego (np. gdy jeden z małżonków zaniedbuje obowiązki względem rodziny, ulega nałogom).
Sądy szczególnie wnikliwie dokonują oceny ważnych powodów w szczególności, gdy żądanie ustanowienia rozdzielności wytoczone jest przeciwko małżonkowi, który do zaspokojenia potrzeb rodziny przyczynia się swymi osobistymi staraniami (opieką nad dziećmi, prowadzeniem domu).
Rozdzielność majątkowa – od kiedy?
Co do zasady, rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. Jednakże, jak już wyjaśniłam powyżej, w wyjątkowych sytuacjach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Ma to szczególne znaczenie, gdy małżonkowie żyją w rozłączeniu (np. faktyczna separacja, zamieszkiwanie z dala od siebie) i nie mają wiedzy o wzajemnych sprawach majątkowych. Dotyczy to także sytuacji, gdy wykonywanie zarządu przez każdego z małżonków nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub znacznie utrudnione.
Postępowania takie są trudne i nie mogą być prowadzone z pominięciem zagrożeń praw i interesów osób trzecich, lecz przy należytym opisaniu sytuacji małżonków już w pozwie oraz prawidłowo zebranym materiale dowodowym, kończą się sukcesem.
