Obowiązek alimentacyjny
Alimenty to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Zgodnie z prawem, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem swojego dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Prawo nie przewiduje tu żadnej granicy wieku.
Przede wszystkim, alimenty mogą być ustalone w:
- wyroku rozwodowym lub orzeczeniu o separacji,
- wyroku wydanym w odrębnej sprawie o alimenty (o zaspokajanie potrzeb rodziny),
- postanowieniu o zabezpieczeniu,
- ugodzie sądowej lub ugodzie zawartej przed mediatorem,
- umowie o alimentacji zawartej przed notariuszem w formie aktu notarialnego, której sąd nadał klauzulę wykonalności.
Co w sytuacji, gdy rodzic uchyla się od płacenia alimentów?
Istotnie, pierwszy krok, to udanie się do komornika o egzekucję świadczeń alimentacyjnych. Komornik może egzekwować zarówno alimenty zasądzone wyrokiem, jak również te, które zostały przyznane w trybie zabezpieczenia. Komornik egzekwuje także alimenty ustalone w ugodzie sądowej lub ugodzie zawartej przed mediatorem zatwierdzonej przez sąd, jak również alimenty określone w umowie alimentacyjnej zawartej w formie aktu notarialnego, której sąd nadał klauzulę wykonalności. Przede wszystkim, do komornika udajemy się z wnioskiem o wszczęcie egzekucji i tytułem wykonawczym wydanym lub zatwierdzonym przez sąd.
Egzekucja komornicza
Oczywiście, komornikowi powinniśmy przekazać wszelkie posiadane przez nas informacje o dłużniku (jego miejsce zamieszkania, miejsce pracy, majątek). Jednak nawet jeśli tego nie uczynimy, to i tak komornik obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. Bezskuteczność egzekucji nie stanowi podstawy umorzenia postępowania.
Bezskuteczność egzekucji – i co dalej?
Gdy egzekucja komornicza okaże się bezskuteczna, otwiera się drogę do przyznania świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego (FA). Jednak uzyskiwanie świadczeń z FA jest uzależnione od spełnienia kilku warunków.
Alimenty z Funduszu Alimentacyjnego
kryterium dochodowe
Przede wszystkim, o możliwości otrzymania alimentów z FA decyduje kryterium dochodowe. Od 01 lipca br. wynosi ono 800 zł na osobę w rodzinie. W związku z tym, dla ustalenia tego kryterium, brane są pod uwagę dochody członków rodziny osiągane w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na który świadczenia są przyznawane. Świadczenie wychowawcze 500+ nie stanowi dochodu, który trzeba uwzględniać przy ustalaniu uprawnień do świadczeń z FA.
kryterium wieku
Choć środki z FA przysługują do momentu ukończenia przez dziecko 18 lat, to możliwe jest jego dłuższe pobieranie, jeżeli dziecko uczy się w szkole lub w szkole wyższej. W przypadku kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletniości świadczenie można pobierać do dnia ukończenia przez dziecko 25 lat. W przepisach przewidziany jest wyjątek, gdy pieniądze z FA będą wypłacane bez względu na wiek dziecka. Dotyczy to sytuacji, gdy dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym. W pewnych sytuacjach, osoby powyżej 25 roku życia mogą także uzyskać świadczenia z FA na podstawie orzeczeń wydanych przez lekarzy orzeczników ZUS i KRUS.
uprzednia bezskuteczność egzekucji
Przede wszystkim, uzyskiwanie świadczeń z FA jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy alimenty są już ustalone. Ponadto, gdy komornicza ich egzekucja okazała się nieskuteczna. Co istotne, przepisy wskazują, że do bezskutecznej egzekucji alimentów dochodzi wtedy, gdy w okresie ostatnich dwóch miesięcy przed złożeniem wniosku do FA, komornik nie wyegzekwował pełnej należności z tytułu zaległych lub bieżących alimentów. Fakt ten musi zostać potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez komornika. Należy wiedzieć, że egzekucja jest uważana za bezskuteczną także wtedy, gdy nie jest możliwe jej wszczęcie lub prowadzenie albowiem dłużnik przebywa za granicą lub nie jest znane jego miejsce pobytu.
wysokość świadczeń z funduszu
Zgodnie z ogólną zasadą świadczenia z FA są przyznawane w takiej wysokości, w jakiej zostały ustalone, jednak nie więcej niż górny limit wsparcia. Aktualnie, świadczenia z FA nie mogą być wyższe niż 500 zł miesięcznie na dziecko.
Oczywiście, świadczenia z FA są przyznawane w formie gotówki. Jeśli jednak ośrodek pomocy społecznej otrzyma informację, że pieniądze są marnotrawione lub nie są przeznaczane na dzieci, wówczas może zdecydować, że wsparcie będzie w formie rzeczowej – w całości lub w części.
Alimenty natychmiastowe – propozycja legislacyjna
Godne uwagi są aktualnie trwające prace nad nowelizacją kodeksu rodzinnego. Zgodnie z proponowanymi zmianami, zakłada się wprowadzenie instytucji alimentów natychmiastowych. Według założeń, orzeczenia zapadałyby w postępowaniu nakazowym uproszczonym. Sądy wydawałyby nakaz zapłaty na posiedzeniach niejawnych, bez przeprowadzania rozprawy. Nakaz zapłaty miałby być wydawany niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 14 dni od dnia wniesienia pozwu. Alimenty przyznawane w tym trybie miałyby taką samą wysokość dla wszystkich rodziców, obliczane według określonej kwoty przeliczeniowej.
Gdyby jeszcze w 2019 r. weszły w życie proponowane alimenty natychmiastowe, wynosiłyby one odpowiednio:
- 496 zł na jedno dziecko
- 450 zł na każde z dwojga dzieci
- 404 zł na każde z trojga dzieci
- 359 zł na każde z czworga dzieci
W związku z powyższym, przy orzekaniu o alimentach natychmiastowych, sąd nie badałby możliwości zarobkowych i sytuacji majątkowej osoby zobowiązanej do płacenia na dziecko. Nie byłyby także badane uzasadnione potrzeby dziecka. Zamiast tego, z automatu sąd wydawałby nakaz zapłaty na kwotę odpowiadającą powyżej wskazanemu przelicznikowi. Taki nakaz miałby być także natychmiast wykonalny. Od wydanego nakazu oczywiście przysługiwałoby odwołanie – w formie zarzutów. Jednak alimenty mogłyby być już na jego podstawie egzekwowane.
Reasumując, alimenty natychmiastowe jakkolwiek mają swoje zalety, to jednak należy dostrzec też ich wady. Poczekajmy więc na ostateczny kształt tej regulacji.
PAMIĘTAJMY!
Pobieranie alimentów z Funduszu Alimentacyjnego, a nawet odbywanie kary pozbawienia wolności za niealimentację, nie zwalnia rodzica zobowiązanego do uregulowania świadczenia.
