Mediacja rodzinna może być prowadzona we wszystkich rodzajach sporów pomiędzy członkami rodziny, o ile tylko strony chcą w mediacji uczestniczyć. Mediacja jest całkowicie dobrowolna i zgodę na nią muszą wyrazić obie strony. W związku z tym do mediacji nie może zmusić stron nawet sąd.
Mediację rodzinną warto stosować m.in. w następujących sprawach:
- sprawy o rozwód i o separację
- sposób rozstania, rodzaj pozwu (z orzekaniem o winie czy bez orzekania o winie)
- miejsce zamieszkania dzieci
- władza rodzicielska
- kontakty z dzieckiem rodzica, który nie będzie sprawował bezpośredniej opieki nad nim
- zasady sprawowania opieki naprzemiennej
- alimenty
- sposób korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie
- kwestie wspólnych zobowiązań
- sprawy o podział majątku
- ustalenie sposobu podziału majątku
- rozstrzygnięcie, co jest majątkiem wspólnym
- dokonanie wzajemnych rozliczeń, spłat, dopłat, rozliczenie nakładów
- sprawy związane z opieką nad dziećmi
- spory związane z gospodarowaniem współwłasnością
- inne sprawy rodzinne, tj. przede wszystkim konflikty małżeńskie, konflikty między rodzicami i dziećmi, konflikty w rodzinach zastępczych i adopcyjnych, sprawy dotyczące opieki nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi.
W jakich sytuacjach mediacja rodzinna nie pomoże?
- kiedy w rodzinie ma miejsce długotrwała przemoc,
- kiedy jedna z osób lub obydwie są uzależnione od alkoholu, narkotyków, innych środków odurzających,
- kiedy traumatyczne przeżycia lub bardzo silne emocje uniemożliwiają efektywne uczestniczenie w mediacji jednej lub obu stronom konfliktu,
- kiedy któraś ze stron cierpi na chorobę psychiczną lub silne zaburzenia emocjonalne, które uniemożliwiają efektywne uczestniczenie w mediacji,
- kiedy ktoś chce wykorzystać mediację do zaognienia konfliktu lub posłużenia się nią do osiągnięcia jakiś swoich ukrytych celów (np. do zdobycia informacji),
- kiedy różnica sił między stronami konfliktu sprawia, że w praktyce nie jest możliwe osiągnięcie porozumienia korzystnego i satysfakcjonującego obie strony konfliktu,
- kiedy dla jednej lub obu stron droga sądowa byłaby bardziej korzystna,
- kiedy jedna lub obie strony nie są w stanie pójść na kompromis,
- kiedy jedna lub obie strony nie biorą pod uwagę możliwości ugodowego zakończenia spornych kwestii,
- kiedy jedna lub obie strony uczestniczą w mediacji wbrew własnej woli.
Zalety mediacji rodzinnej
Przede wszystkim, na ogół mediacja jest lepszym i skuteczniejszym sposobem zakończenia sporu. Jest także rozwiązaniem tańszym niż proces sądowy. Pozwala bowiem na osiągnięcie stosunkowo szybkiego rozwiązania. Szybszego niż proces sądowy. W mediacji każda decyzja podejmowana jest za zgodą obu stron. W związku z tym, strony rozpoczynając mediację niczego nie ryzykują. Każda ze stron w dowolnej chwili może wycofać się z mediacji. W przypadku wypracowania porozumienia, ugoda zawarta przed mediatorem może zostać zatwierdzona przez sąd i zastępuje orzeczenie sądowe.
Realne korzyści mediacji rodzinnej:
- poufność prowadzonych rozmów,
- prowadzenie rozmów w obecności osoby bezstronnej, która pomaga znaleźć sposób na zakończenie lub złagodzenie konfliktu,
- oszczędność czasu w porównaniu do sprawy sądowej, bliskie terminy pomiędzy spotkaniami,
- korzyści finansowe (mniejsze koszty niż spór sądowy, możliwość uzyskania zwrotu opłaty sądowej),
- wpływ stron na sposób rozwiązania sporu,
- obustronnie akceptowalne rozwiązanie konfliktu,
- odformalizowana procedura,
- możliwość pojednania,
- możliwość zakończenia sporu ugodą,
- w przypadku braku porozumienia – możliwość oddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu.
Sposób zakończenia mediacji rodzinnej
- zawarcie ugody,
- zakończenie mediacji bez ugody wobec braku porozumienia,
- wypracowanie wspólnych stanowisk, przyjęcie ustaleń co do sposobu dalszego postępowania – np. na potrzeby sprawy sądowej,
- pojednanie,
- odstąpienie jednej ze stron lub obu od mediacji w trakcie jej trwania bez jakichkolwiek ustaleń.
Mediacja rodzinna alternatywną metodą zakończenia sporu
Nawet, jeśli mediacja nie zakończy się ugodą, to strony w dalszym ciągu mają prawo oddania swego sporu pod rozstrzygnięcie sądu. Poza tym, warto podkreślić, że mediacja uczy wzajemnego szacunku oraz respektowania praw swoich i drugiej strony. Daje szansę na swobodę wypowiedzi, na bycie wysłuchanym, na przedstawienie swoich racji i potrzeb.
